Dewiswch y linc isod os gwelwch yn dda:
Mae’r Mesur:
Mae Tribiwnlys y Gymraeg yn dribiwnlys annibynnol. Ein swyddogaeth yw delio ag apeliadau yn erbyn penderfyniad gan Gomisiynydd y Gymraeg, mewn perthynas â Safonau'r Gymraeg.
Mae’r Mesur yn rhoi’r hawl i’r Tribiwnlys gynnal gwrandawiadau ar y materion canlynol:
Fel arfer yr unig bŵer sydd gan y Tribiwnlys yw cadarnhau neu ddirymu penderfyniad y Comisiynydd. Ond yn yr achos o apêl o dan adran 95(4) o’r Mesur, fe all y Tribiwnlys amrywio’r camau gorfodi.
Bydd y Tribiwnlys yn gwneud ei benderfyniad drwy ystyried y dystiolaeth i gyd. Mae hyn yn cynnwys yr holl dystiolaeth a anfonir gan y partïon cyn y gwrandawiad a'r hyn sy'n cael ei ddweud yn ystod y gwrandawiad. Mae’r Penderfyniadau a wneir gan Dribiwnlys y Gymraeg ar gael i’w gweld yn yr adran Penderfyniadau o’r wefan hon.
Er mwyn gwneud cais neu apêl, dylech chi lenwi'r ffurflen Hysbysiad Cais a'i hanfon i’r Tribiwnlys. Derbynir ceisiadau trwy e-bost neu gopi caled, naill ai trwy’r post neu wrth law. Gallwch lawrlwytho y ffurflen gais o’r wefan hon, neu gallwch gysylltu â swyddfa'r Tribiwnlys os hoffech i ni anfon ffurflen gais atoch.
Gwnewch yn siŵr eich bod yn rhoi manylion unrhyw anghenion ychwanegol sydd gennych - er enghraifft, os bydd angen arwyddwr neu ddehonglydd arwyddiaith arnoch yn y gwrandawiad, neu os bydd angen gwneud unrhyw drefniadau ychwanegol ar gyfer y gwrandawiad. Dylech wneud hynny wrth anfon eich hysbysiad cais atom.
Mae'r Tribiwnlys yn gorff barnwrol annibynnol ac felly rhaid iddo fod yn ddiduedd wrth ddelio ag anghydfodau. Gall ysgrifenyddiaeth y Tribiwnlys roi gwybodaeth am weithdrefnau'r Tribiwnlys, ond ni all y Tribiwnlys roi cyngor cyfreithiol na chanllawiau ar sut i eirio eich Hysbysiad Cais.
Fel arfer, rhaid i’ch Hysbysiad Cais ddod i law’r Tribiwnlys o fewn y cyfnod o 28 diwrnod sy’n cychwyn ar y diwrnod y rhoddodd y Comisiynydd hysbysiad ysgrifenedig o’r penderfyniad yr ydych yn ei herio. Ond mae gan y Tribiwnlys bŵer i ymestyn y cyfnod hwnnw yn unol â Rheolau’r Tribiwnlys (Rheol 14).
Nid oes ffi am wneud cais i’r Tribiwnlys.
Mae Rheol 35 o Reolau’r Tribiwnlys yn caniatáu i berson wneud cais am gael ei gysylltu fel parti i achos. Os bydd y Tribiwnlys yn cytuno i’r cais, daw’r person hwnnw’n barti i’r achos, fel y Comisiynydd a’r ceisydd, ac yn medru (er enghraifft) cyflwyno tystiolaeth i’r Tribiwnlys.
Nid oes rhaid defnyddio unrhyw ffurlen benodol er mwyn gwneud cais. Bydd llythyr at y Tribiwnlys yn gofyn am gael eich cysylltu fel parti i’r achos dan sylw yn ddigon. Ond er mwyn penderfynu ar eich cais, bydd rhaid i’r Tribiwnlys ystyried yr amgylchiadau perthnasol. Er mwyn lleihau unrhyw oedi, dylai eich llythyr esbonio, felly, natur eich diddordeb yn yr achos ac amlinellu unrhyw dystiolaeth neu ddadleuon y byddwch am gyflwyno i’r Tribiwnlys cyn iddo ddod i benderfyniad terfynol yn yr achos.
Dim ond mewn amgylchiadau eithriadol gall y Tribiwnlys, yn unol â Rheol 55 o Reolau’r Tribiwnlys, gwneud gorchymyn mewn perthynas â chostau a threuliau.
Ar yr amod mai chi yw'r ymgeisydd, gallwch dynnu eich cais yn ôl unrhyw bryd. Dylech hysbysu'r Tribiwnlys yn ysgrifenedig ac anfon copi o'ch llythyr at bob parti arall sy'n ymwneud â'r cais.
Bydd copi o'r cais a'r holl ddogfennau a ddarparwyd gyda'r cais yn cael eu hanfon at y Comisiynydd, sydd yn ymatebydd i bob cais am apêl. Bydd y Comisiynydd (ac unrhyw barti arall i’r achos) yn cael cyfle i ymateb. Unwaith y bydd yr holl dystiolaeth wedi dod i law, bydd y Tribiwnlys, ar ôl ymgynghori â’r partïon, yn gwneud trefniadau ar gyfer gwrando’r achos.
Rhaid i bob parti i'r cais gael copi o dystiolaeth ei gilydd. Mae'r dystiolaeth hon yn cynnwys y ffurflen Hysbysiad Cais yn ogystal â'r holl ohebiaeth, papurau a dogfennau sydd wedi'u cyflwyno i'r Tribiwnlys gan y person sy'n gwneud yr apêl, gan y Comisiynydd fel yr ymatebydd, a chan unrhyw barti arall i’r achos. Bydd y panel Tribiwnlys hefyd yn cael copïau o'r holl dystiolaeth a dderbyniwyd gan y Tribiwnlys er mwyn medru ystyried yr achos.
Bydd yr amserlen yn amrywio yn dibynnu ar y math o achos ond mae'r Tribiwnlys bob amser yn ceisio delio â cheisiadau'n brydlon a rhoi'r wybodaeth ddiweddarach i chi am hynt yr achos.
Ewch i’r dudalen Rhestr Termau.
Ewch i’r dudalen Cofrestr Cyhoeddiadau.
Bydd y Tribiwnlys yn egluro'r weithdrefn ar ddechrau'r gwrandawiad. Bydd y ddau barti yn cael cyfle i gyflwyno eu hachos i'r Tribiwnlys a gofyn cwestiynau. Bydd aelodau'r Tribiwnlys yn gofyn cwestiynau hefyd i'w helpu i wneud penderfyniad. Gellir cael mwy o wybodaeth ar weithdrefnau’r Tribiwnlys yn adran Canllawiau a Ffurflenni y wefan hon.
Caiff gwrandawiadau eu cynnal ledled Cymru. Mae rhestr o wrandawiadau, gan gynnwys manylion Tribiwnlysoedd sydd i ddod, ar gael i’w gweld ar y dudalen Achosion. Rydym ond yn defnyddio llefydd sydd yn gwbl hygyrch i ddefnyddwyr anabl. Rhowch wybod i ni os oes gennych unrhyw anghenion penodol.
Bydd yr apêl yn cael ei chlywed gan dri o aelodau’r Tribiwnlys. Dyma’r hyn a elwir y panel. Bydd un person ar y panel wedi ei gymhwyso’n gyfreithiol gan gadeirio’r cyfarfod. Fwy na thebyg bydd y ddau aelod arall yn aelodau lleyg. Mae gwrandawiadau’r Tribiwnlys ar agor i’r cyhoedd fel arfer.
Bydd unrhyw un sy’n dymuno yn medru gweld y gwrandawiad, boed hynny fel aelod o’r cyhoedd neu fel cynrychiolydd y cyfryngau.
Mewn rhai amgylchiadau, gall y Tribiwnlys gytuno i ohirio gwrandawiad ond bydd angen ei ddarbwyllo bod cyfiawnhad dros wneud hyn.
Pan fo Tribiwnlys yn cael ei dorri’n fyr gan ail-ddechrau ar ddyddiad gwahanol.
Bydd y Tribiwnlys yn gwneud ei benderfyniad drwy ystyried y dystiolaeth i gyd. Mae hyn yn cynnwys yr holl dystiolaeth a anfonir gan y partïon cyn y gwrandawiad a'r hyn sy'n cael ei ddweud yn ystod y gwrandawiad. Mae’r Penderfyniadau a wneir gan Dribiwnlys y Gymraeg ar gael i’w gweld yn yr adran Penderfyniadau.
Bydd y panel yn gwneud ei benderfyniad ar ôl ystyried y dystiolaeth i gyd. Yn y rhan fwyaf o achosion, bydd hyn rhai wythnosau ar ôl y gwrandawiad ond mewn achosion mwy cymhleth, gall gymryd mwy o amser.
Fe all parti gwneud cais i’r Tribiwnlys i benderfyniad gan y Tribiwnlys gael ei adolygu mewn rhai achosion. Fe all parti hefyd, gyda chaniatâd y Tribiwnlys neu’r Uchel Lys, apelio i'r Uchel Lys ar gwestiwn o gyfraith sy’n codi o benderfyniad gan y Tribiwnlys.
Gellir cael mwy o wybodaeth ar y dudalen Adolygu neu apelio yn erbyn Penderfyniad gan Dribiwnlys.